پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) هێندە لایەنی دەروونی ئارام و جێگیر بووە، چەند جار تووشی ناڕەحەتى و سزادان بووە، كەچی هیچ پەرچەكردارێكی نەبووە، بەڵكو لەسەر رێڕەوی ئاسایی خۆی رۆیشتووە، لە كاتى نوێژكردندا كە لە سوجدەدا بووە ناوسكی ئاژەڵیان كردووە بەسەر سەریدا، لە چوون بۆ تائیف بەردباران كراوەو خوێن لە قاچی هاتووە، دەیان جۆری تری دژایەتی و ئازاردانی تووش بووە، بەڵام لایەنی دەروونی ئارام بووە، تەنها كاتێك تووڕە بووە كە سنووری خوا بەزێنرابێت، پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) پێكەنین و گریانی نائاسایی نەبووە، قاقای نەبیستراوە، واتە شتێكی نامۆ و نائاسایی نەبووە كە دەنگۆ پەیدا بكات، لە گەرمەى مەرگی منداڵەكانیدا كە جگە لە فاتیمە هەموویان لە سەردەمی خۆیدا وەفاتیان كرد، گریانێكی نائاسایی نەبووە، بەڵكو گریانێ گریاوە كە رەحم و سۆز نیشان بدات، قسەیەكی كردووە كە سەرمەشق بێت بۆ هاوەلآنی و خەڵكی تریش، بۆ نموونە لە كاتى مردنی ئیبراهیمی كوڕیدا دەیفەرموو (تدمع العين ويحزن القلب و لا نقول إلا ما يرضي الرب و إنا بك يا إبراهيم لمحزونين)،[1] (چاو فرمێسك دەڕژێ و دڵ خەمبار دەبێ، هیچیش ناڵێین جگە لەوەى پەروەردگار پێی رازى بێت، ئەى ئیبراهیم ئێمە زۆر دڵگرانین بۆت)، هەروەها فەرمووی:(يا إبراهيم لو لا أنه أمر حق و وعد صدق وأنها سبيل مأتيةو أنّ آخرنا سيلحق أولنا لحزنا عليك حزناً أشدّ من هذا، و إنا بك يا إبراهيم لمحزونون، تبكي العين و يحزن القلب و لا نقول ما يسخط الرب)،[2] واتە:(ئەى ئیبراهیم ئەگەر ئەمە ئەمرێكى هەقء بەڵێنێكى راست نەبوایەء رێیەكى هاتوو نەبوایەء لەبەرئەوە نەبوایە كە دەزانین پاشینمان (كۆتامان) دەگەین بە پێشینمان(یەكەممان) ئەوا خەفەێكى زیاتر لەم دڵگرانیەمان بۆ دەخواردیت، ئەى ئیبراهیم ئێمە زۆر دڵگرانین بۆت، چاو دەگری و دڵ خەمبار دەبێ، شتێكیش ناڵێین كە پەروەردگار تووڕە بكات).

هەروەها پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) هەم خۆی و هەم هاوەلآنیشی وا راهێنابوو كە كەمخۆر بن و بە كەم رازی بن و چاویان لە ماڵ و سامانى زۆر و دنیاپەرستی نەبێت، هەمیشە سوپاس و ستایشی خوایان دەكرد، هەرچەندە لەوپەڕی برسێتی و نەبوونیدا بوون، بەڵام هەم پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) و هەم هاوەلآنیشی چ لە دەرەوەو چ لە ماڵەوە لەوپەڕی بەختەوەری و ئارامى دەروونیدا بوون، ژیانێكی سادەو پڕ لە لێكتێگەیشتن، هەرچی خەمێكیان هەبوو تەنها بۆ ئایینی خوا و رێنموونی كردنی بێباوەڕان بوو، دەی ئەمەش لووتكەی تەندروستی دەروونیە كە سەختیەكان نەتوانن خۆشگوزەرانیت لێ تێك بدەن و لە ناڕەحەتیشدا دڵئارام بیت، واتە پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) پزیشكێكی دەروونیش بووە و چارەی هەر دەردێكی دەروونی هاوەلآنى كردووە، بۆیە بێخودی شاعیر دەڵێت:

خۆش ئەو دەمەی كە ڕۆژ و شەو طهواف دەكات ڕەواقی تۆ

خــۆش ئەو سەرەی كە كەوتبــێ لە كوچــــەو و زوقاقی تۆ

بە تیكـــە تیكە بــــێ دڵێ كـــــە نەیبێ ئیشتیــاقـــی تــــۆ

حەیاتـــی مــــــن ویصاڵی تۆ، مـــەماتــی مـــــن فیراقی تۆ

بەڵێ، پــــــەری خەیاڵی تۆ، عیلاجی شێـــــت و هـــار دەكا

پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) تەنانەت لە كاتى تووڕەبوونیشیدا قسەی نابەجێ و ناڕەوای نەكردووە، عەبدولآى كوڕی عەمر دەڵێت من هەرچیم لە پێغەمبەری خوا (صلى الله علیە وسلم) ببیستایە دەمنووسیەوە، دەمویست لەبەری بكەم، قوڕەیش وتیان تۆ هەموو شتێ دەنووسیتەوە كە لە پێغەمبەری خوای دەبیستیت لە كاتێكدا ئەویش مرۆڤێكەو لە تووڕەیی و باری ئاسایی و رەزامەندیشدا قسە دەكات، منیش دەستم هەڵگرت لە نووسینەوە و ئەم مەسەلەم بۆ پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) باسكرد، ئەویش فەرمووی (اكْتُبْ فَوَالَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا خَرَجَ مِنِّي إِلَّا حَقٌّ)،[3] (بنووسەوە، چونكە سوێند بەوەی گیانى منی بەدەستە جگە لە حەق هیچ لە دەمی من دەرناچێت).

تەمەنی پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) لە كاتى بانگەشەی پێغەمبەرایەتیدا هی ئەوە نیە كەسێك گومانى شێتی یان ناتەواوی دەروونیی لێ بكات، تەمەنى چل ساڵی بە دوا كە تەمەنى ناوەندى پێ دەوترێت، بەرزترین ئاستی تێگەیشتنی مرۆڤە، مرۆڤ تیایدا زاڵ دەبێت بەسەر عاتیفەكانیدا و سیفەتى هەرزەیی تێدا نامێنێت، چاكتر ئەتوانێت بەرنامەو پلان دابنێت و ئەزموونى چل ساڵ پێشتری لەبەردەستدایە، عەقڵی سەروو چل ساڵ ئەتوانێ وزەى گەنجان رێك بخات و ئاڕاستەى بكات، پێشتریش پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) چل ساڵ لەنێویاندا ژیاوە بێ ئەوەی هیچ قسەیەكیان هەبێت لەسەری، ئایا چل ساڵ ژیان كەفیل نیە بۆ ئەوەی مەعدەنى كەسێ دەربكەوێت و بزانن چۆنە؟ خەڵكێ بە سەفەرێ یان چەند رۆژێ هاودەمى كردنى كەسێكی تر، چاك و خراپ و زۆربەی نهێنیەكانى ئەو كەسەی بۆ دەردەكەوێت، ئایا بە چل ساڵ ژیانى شەوانە رۆژی لەناو كۆمەڵێكدا، مەعدەنى ئەو تاكە كەسە بۆ ئەو هەموو خەڵكە ئاشكرا نابێت؟! بۆیشیان ئاشكرا بووبوو و بە راستگۆی ئەمین ناویان دەبرد.

قوڕەیش لە گەمژەییان ئەوە بوو هەركەس دەهاتە مەككە، پێیان دەوت ئەوە شێتێ لە مەككە پەیدا بووە وریابە نەتخەڵەتێنێ، دەكرێ شێت هەڵمەت ببات یان سەری یەكێك بشكێنێ یان زیان بە ماڵ و سامان بگەیەنێت، بەڵام چۆن دەكرێت شێتێ كەسە ژیرەكان هەڵخەڵەتێنێ و بیانكاتە شوێنكەوتەی خۆی؟! ئەمە پرسیاری لاى ئەو كەسانە دروست ئەكرد و زیاتر سوور دەبوون لەسەر بینینی پێغەمبەری خوا (صلى الله علیە وسلم)، ضيمادی ئەزدی پیاوێ بوو بە دەستەواژەی ئەمڕۆ پرۆفیسۆری بواری دەروونناسی بوو، ئیبن عەبباس دەڵێت: ضيماد هاتە مەككە و سەرقاڵی روقیە كردن بوو، بیستی خەڵكێكی مەككە بە پێغەمبەریان (صلى الله علیە وسلم) دەوت شێتە، ئەویش وتى من دەچم بۆ لاى، بەڵكو خوا لەسەر دەستى من شیفاى بدات، بۆیە چوو بۆ لاى و وتى ئەی موحەممەد من روقیە دەكەم و خوا لەسەر دەستم شیفاى كەسانێكی داوە، تۆیش دەتەوێت؟ پێغەمبەریش (صلى الله علیە وسلم) فەرمووى (صلى الله علیە وسلم)، (سوپاس بۆ خوا، سوپاسی دەكەین وپشتی پێ دەبەستین، خوا هەركەسی رێنموونى كرد هیچ گومڕاكەرێكی بۆ نیە، هەركەس خوا گومڕاى كرد هیچ رێنموونێكی بۆ نیە، شایەتى دەدەم هیچ پەرستراوێ نیە جگە لە خواى تاك و تەنهاى بێهاوەڵ، موحەممەدیش بەندەو نێردراویەتى)، خێرا ضيماد وتى وتەكانتم بۆ دووبارە بكەرەوە، سێ جار پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم)بۆی دووبارە كردەوە، ضيماد وتى من وتەى كاهین و جادووگەر و شاعیرانم بیستووە، بەڵام شتی لەمجۆرەم نەبیستووە كە گەیشتوونەتە قوولآیی دەریاوە، دەى دەستت بێنە با لەسەر ئیسلام بەیعەتت پێبدەم، ئەویش بەیعەتى پێدا، پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) فەرمووى هى هۆزەكەشت؟ وتى بەڵێ.[4]

ضيماد سەرەتا وا تێدەگات موحەممەدێك كە ئەوان باسی دەكەن چل ساڵە بێ كێشە ژیاوەو ئێستا لە كتوپڕێكدا شێت بووە، دەكرێت چارەسەرەكەی ئاسان بێت و چەند گرێیەكی دەروونی هەبێت و ئەم بۆی چارەسەر بكات، كە دەشچێت بۆ لاى پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) بە ئەدەبەوە داواى لێ ئەكات دەرفەتی بدات روقییەیەكی بۆ بكات، پێغەمبەریش (صلى الله علیە وسلم) ئەزانێت مەبەستی ئەم پیاوە چیە، خێرا وەلآمێكی دەداتەوە كە دڵی ضيماد ئاوى پێ بخواتەوە، وەلآمێ كە موناقەشەی زۆر هەڵنەگرێ و گورج مەسەلەكە ببڕێنێتەوە، بەمەش بەسەرهاتەكەى مووسا پێغەمبەر و ساحیرەكان دووبارە بوویەوە، فیرعەون ساحیرەكانى كۆكردەوە تا مووسا ببەزێنن، بەڵام ئەوان كە موعجیزەكەی مووسا پێغەمبەریان بینی، زانییان ئەمە سیحر نیە و موعجیزەیەكی خواییە، خێرا باوەڕیان هێنا، ضيمادیش لەلایەن قوڕەیشەوە داواى لێكرا چارەیەكی موحەممەد بكات، بەڵام كاتێك بینی پێغەمبەر (صلى الله علیە وسلم) شێت نیە و پەیامێكی پێیە كە لەگەڵ عەقڵ و هەوەسی بێباوەڕاندا ناگونجێت، خێرا موسڵمان بوو.