آب، عنصر اصلی و بنیادین تمام موجودات زنده است چنان که خدای متعال فرموده است: «وَجَعَلۡنَا مِنَ ٱلۡمَآءِ كُلَّ شَيۡءٍ حَيٍّ[1]: و از آب، هر چیزی را زنده گردانیدیم». اگر آب را از ساختار وجودی یک مخلوق بگیریم، حیات را از او گرفته‌ایم و قادر به ادامه‌ی حیات نخواهد بود.
آب، مهم‌ترین عامل هضم و جذب غذا نیز هست و لذا خدای متعال همراه با خوردن، از آشامیدن سخن می‌گوید: «كُلُواْ وَٱشۡرَبُواْ». اصولاً تمام کارکردهای حیاتی بدن در حضور آب، صورت می‌گیرند و عاملِ اصلی رخداد تمام معادلات شیمیایی بدن، آب است.
خدای متعال، انسان را از خاک زمین آفریده و ویژگی‌های زمین را به او عطا فرموده است. آب، مهم‌ترین منشأ زندگی است و زمین بدون آب، به درد زندگی نمی‌خورد. سه‌چهارم سطح زمین را آب فراگرفته است هم‌چنان که سه‌چهارم بدن انسان نیز متشکل از آب می‌باشد. اگر آب را از بدن انسان حذف کنیم، چیزی از وزن او بر جای نخواهد ماند!
در بدن انسان علاوه بر آبی که از طریق خوردن و آشامیدن جذب می‌کند، در نتیجه‌ی واکنش‌های حیاتی، آب پدید می‌آید. خدای متعال در تمام اعضای بدن، آب قرار داده است. دستگاه گوارش از دهان تا مقعد حاوی حجم قابل ملاحظه‌ای از آب است. در دهان ۴0۰ غدّه‌ی بزاقی کوچک و سه جُفت غده‌ی بزاقی بزرگ وجود دارند تا دهان را پیوسته مرطوب نگاه داراند و به عمل جویدن و بلع و هضم غذا کمک بکنند. سلول‌های جذب و هضم معده و روده‌ها حجم زیادی آب دارند و روزانه ۷ لیتر آب وارد مجرای گوارشی می‌کنند.
پیرامون مغز را مایع ICP فراگرفته که مغز را از ضربات خارجی وارده به جمجمه، حفظ می‌نماید. بخش اعظم کره‌ی چشم را مایع تشکیل می‌دهد و از غده‌های اشکی، اشک تولید می‌گردد و به کمک ترشحات پلک‌ها، چشم از خشک شدن و آلودگی حفظ می‌شود. دستگاه تنفسی از بینی - که ترشح دارد و هوای دم را ضدعفونی می‌کند و دمای آن را تنظیم می‌کند - تا ریه‌ها و حتی اطراف ریه‌ها نیز حاوی مایعات است و با این مایعات محافظت می‌شوند. بخش اعظم دستگاه گردش خون نیز که حاوی خون و لنف می‌باشد، آب است.
بدن انسان قادر است از طریق فعالیت‌های حیاتی و واکنش شیمیایی، مقداری آب بسازد اما این مقدار برای بدن کافی نیست چون بخش زیادی از آب بدن از طریق تعرّق و ادرار و مدفوع و تنفس از دست می‌رود و لذا باید آب از دست رفته از طریق آشامیدن ۲ تا ۳ لیتر آب و مایعات در طول روز و با خوردن غذاهایی که حجم بیشتر آنها را آب تشکیل می‌دهد، جبران گردد.
آشامیدن صحیح آب، سلامتی بدن را تضمین می‌کند. از قدیم هم پزشکان گفته‌اند مبنای زیبایی انسان در درون و بیرون، آب است: داخل بدن با آشامیدن آب و بیرون آن با حمام کردن و استعداد پاک‌کنندگی آب. گفته‌اند مطلوب‌ترین بو، بوی آب است! و این را از پاکی و نظافت بدن که محصول استحمام با آب است، می‌توان نتیجه گرفت!
در خُردسالی ۷۰% بدن انسان را آب تشکیل می‌دهد و هر چه سن او بالاتر برود، درصد آب بدنش کم‌تر می‌شود لذا می بینیم که پوست کودکان بسیار لطیف است اما پوست کهنسالان، چین و چروک دارد!
کم نوشیدن آب علت بسیاری از بیماریها است و حتی می‌توانیم بگوییم علت اصلی اغلب بیماریها کم آبی است و بسیاری از بیماریها در اثر بر هم خوردن تعادل سیستم آب در بدن پدید می‌آیند. برای مثال سنگ کلیه و عفونت مجرای ادرار (UTI) در اثر کم نوشیدن آب، پدید می‌آید. فشار خون بالا و یبوست و مشکلات هضم نیز می‌تواند به علت کم نوشیدن آب باشد.
پیامبر خدا ﷺ اهمیت فراوانی به نوشیدن آب می‌دادند چه به صورت مستقیم که روزانه چند بار آب می آشامیدند و چه به صورت غیر مستقیم و از طریق خورشت و افزودن آب به خوراکی‌ها مثل شربت مویز یا خوردن غدا‌هایی مثل آبگوشت کدو و غیره.
«عبداللّه ابن دَیلمی» از پدرش روایت می‌کند: خدمت پیامبر خدا ﷺ رسیدم و گفتم: ای پیامبر خدا! ما انگور زیاد داریم؛ با توجه به این که شراب تحریم شده است، آن را چه کار کنیم؟ فرمود: آن را تبدیل به مویز بکنید. پرسیدم: مویز راچه‌کار کنم؟ فرمود: «أنبذوه علی غدائکم و اشربوه علی عشائکم و انبذوه علی عشائکم و اشربوه علی غدائکم[2]: صبحگاهان آن را داخل آب بگذارید و شب‌هنگام بنوشید و شبانگاهان داخل آب بگذارید و صبحگاهان بنوشید».
پیامبر خدا ﷺ شخصاً چنین می‌کردند: شبانگاهان مویز را داخل آب می‌گذاشتند و صبح می‌نوشیدند یا صبحگاهان آن را داخل آب می‌گذاشتند و شب می‌نوشیدند. خرما را نیز برای پیامبر ﷺ به همین منوال داخل آب می‌ریختند و آن حضرت بعداً آب آن را می‌نوشید. آن حضرت اگر احیاناً صبح‌ها یا عصرها عسل خورده‌اند، یک لیوان یا چند قاشق عسل نخورده‌اند بلکه یک قاشق عسل را داخل یک لیوان آب سرد می‌ریخته‌اند و با قاشق کاملاً در آب حل می‌کرده‌اند و آن گاه می‌نوشیده‌اند.[3]
حتی گاهی پیامبر خدا ﷺ هنگام نوشیدن شیر، داخل آن آب می ریختند. «انس ابن مالک» می‌گوید: پیامبر خدا ﷺ به منزلِ ما آمدند و ما شیر یک گوسفند را برایشان دوشیدیم و مقداری آب به آن، افزودیم و به ایشان تقدیم کردیم. «ابوبکر» در سمتِ چپ، «عمر» در مقابلشان و یک مرد اَعرابی نیز در سمتِ راستشان نشسته بودند. پیامبر خدا ﷺ ابتدا خودشان مقداری نوشیدند. «عمر» عرض کرد: به «ابوبکر» بدهید بنوشند اما پیامبر خدا ﷺ ظرفِ شیر را به مرد اَعرابی دادند و سپس فرمودند: «ألأیمنون، ألأیمنون[4]: اول آنان که در سمتِ راست قرار دارند».
پیامبر خدا ﷺ به خوراکی‌هایی که درصد آب آنها بالا بود، اهمیت بسیار می‌دادند از جمله پیامبر «سویق» را با آب مخلوط می‌کردند. سویق، معجون آرد جو و خرما بود. ایشان این معجون را با آب مخلوط می‌کردند و آن را به هم می‌زدند و می‌خورند.[5]
«انس پسر مالک» می‌گوید: خیاطی در مدینه بود که یک بار پیامبر خدا ﷺ را به صرف غذا دعوت کرد. نان جو و نوعی خورشت کدو تدارک دیده بود. دیدم که بیمار از کدو خوشش می‌آید لذا تکه‌های کدو را جلوی ایشان می‌گذاشتم و از وقتی که دریافته‌ام پیامبر ﷺ از کدو خوششان آمده است، من هم از کدو خوشم می‌آید.[6]
پیامبر خدا ﷺ به خوردن گوشت به صورت «آبگوشت ترید» اهتمام ورزیده‌اند و بهترین نوع خوراک گوشت در نزد پیامبر همان «آبگوشت ترید» بود. در روایتی به این مطلب اشاره شده است و می‌گوید: «کان أحبّ الطعام إلی رسول اللّه الثرید[7]: محبوب‌ترین غذا نزد پیامبر خدا، ثَرید[8] بود».
پیامبر خدا ﷺ به طور طبیعی به نوشیدن آب خنک و زلال علاقمند بود. «عایشه» اُمّ‌المؤمنین می‌گوید: بهترین نوشیدنی نزد پیامبر، آب زلال و خنک بود.[9] اصحاب نیز یک بار از آن حضرت پرسیدند: پاک‌ترین آشامیدنی چیست؟ فرمودند: «الحلو البارد[10]: گوارای خنک». پیامبر ﷺ گاهی داخل باغ «ابوطلحه» می‌رفتند و از آب چاه آن که گوارا بود، می‌نوشیدند.[11] گاه نیز از آبی می‌نوشیدند که گذاشته بودند ناخالصی‌های آن ته‌نشین گردد و تمیز شود و بعد آن را می‌نوشیدند.[12] بعضاً محلّی که از آن جا آب می‌آوردند تا «مدینه» دو روز راه بود.[13] یعنی پیامبر ﷺ تا این حد به گوارا بودن آب، اهمیت می‌دادند. یک بار پیامبر ﷺ توسط کسی که از «مدینه» به «مکّه» می رفت، از «سهیل پسر عمرو» خواست مقداری آب زمزم برایش بفرستد و او نیز مقداری آب زمزم برایشان فرستاد.[14]
پیامبر ﷺ از نوشیدن آب از لبه‌ی شکسته‌ی ظرف نهی می‌کردند و اجازه نمی‌دادند بر غذا فوت کنند.[15] آن حضرت نهی می‌کردند آب را مستقیماً از ظرف‌های بزرگ بنوشند[16] و باید آن را درون ظرف کوچک‌تری - مثل لیوان یا کاسه - می‌ریختند و سپس می‌نوشیدند. هم‌چنین ما را راهنمایی کرده‌اند که درب ظرف‌های غذا را ببندیم و روی آنها را بپوشانیم و فرموده‌اند: ««غطوا الإناء و أوکوا السقاء[17]: درب ظرف‌ها و دهانه‌ی مَشک‌ها را ببندید».
پیامبر خدا ﷺ آب را در سه جُرعه می‌نوشیدند و در فاصله‌ی هر جُرعه یک نفس می‌کشیدند. «انس پسر مالک» می‌گوید: پیامبر ﷺ هنگام نوشیدن آب سه بار تنفس می کردند یعنی آب را در سه نوبت می‌نوشیدند و می‌فرمودند: «هو أروی و أبرأ و أمرأ[18]: به این صورت تشنگی بهتر رفع می‌شود و سالم تر و گوارا تر نیز هست».
آن حضرت منع می‌کردند از این که ایستاده آب بنوشند.[19] «انس پسر مالک» می‌گوید: پیامبر خدا ﷺ مانع می‌شد آب یا هر مایع دیگری را ایستاده بنوشند.
پیامبر ﷺ یک لیوان چوبی داشت که با آهن محکم شده بود. «ثابت پسر اسلم» می‌گوید: یک بار «انس پسر مالک» لیوان چوبی درشتی به ما نشان داد که اطرافش را با آهن محکم کرده بودند. گفت: این لیوان پیامبر خدا ﷺ بود.[20] یک لیوان شیشه نیز داشته‌اند که با آن آب می‌نوشیده‌اند.[21] البته گاهی نیز با کف دستشان آب می‌نوشیده‌اند.